Niezbędna w domu, na podwórku, w przedszkolu i w szkole…
Niezbędna podczas czynności dnia codziennego, podczas zabawy i podczas
wykonywania „poważnych” dziecięcych prac. Niezbędna w życiu dzieci,
młodzieży i dorosłych… Co to takiego? Koncentracja uwagi.
Koncentracja to umiejętność skupiania i utrzymywania uwagi na ściśle
określonych zadaniach. Jest konieczna podczas wszelkiego rodzaju
świadomych działań. Umiejętność ta rozwija się stopniowo w toku życia
człowieka: u małych dzieci występuje uwaga mimowolna (czyli przyciągana
bez ich woli przez np. poruszający się przedmiot czy głośny dźwięk),
natomiast tzw. uwaga kierowana rozwija się później (od ok. 3 roku życia
przez wiek przedszkolny i wczesnoszkolny). Dzięki niej jesteśmy w stanie
kierować naszą uwagą, dostrzegać i robić to, co jest dla nas ważne w
danym momencie.
Funkcją koncentracji jest wykonanie określonego zadania, osiągnięcie
celu, rozwiązanie problemu czy zrozumienie ważnego zagadnienia. Co za
tym idzie, wysoka umiejętność koncentrowania uwagi wiąże się z lepszą
pamięcią, zdolnościami przestrzennymi oraz logicznego myślenia.
Co wpływa na koncentrację?
- Dystraktory – to wszelkiego rodzaju bodźce, które odciągają naszą
uwagę od tego, na czym chcemy być skupieni np. hałas, jaskrawe kolory w
pokoju, włączony telewizor lub radio itp. Starajmy się ich unikać.
- Motywacja i pozytywne nastawienie – warunek konieczny do włożenia wysiłku w realizację (szczególnie trudnego) zadania.
- Przerwy – nawet krótki odpoczynek pozwoli na efektywniejszy powrót do zadania.
- Dieta – należy pamiętać o zdrowym odżywianiu i piciu odpowiedniej
ilości wody. W zdrowym ciele zdrowy duch… i umiejętności poznawcze!
- Sen – kiedy jesteśmy wyspani i wypoczęci, osiągamy lepsze efekty.
- Ćwiczenia – koncentrację można usprawniać dzięki odpowiednim ćwiczeniom.
Umiejętność, którą można ćwiczyć
Koncentracja to umiejętność skupienia uwagi, skierowania jej na
określony bodziec i utrzymywanie jej w czasie. Następuje ona pod wpływem
świadomego i ukierunkowanego działania człowieka. Oznacza to, że
umiejętność koncentracji daje się trenować i usprawniać, czyli można
nauczyć się „kierować” swoją uwagą przez odpowiednie ćwiczenia. Warto
takie ćwiczenia wpleść w rytm dnia codziennego i powtarzać je w miarę
regularnie. Zadania powinny być ciekawe i urozmaicone. Mogą mieć
charakter zarówno ćwiczeń fizycznych, jak i umysłowych.
Ćwiczenia usprawniające koncentrację uwagi możemy rozpocząć już u kilkumiesięcznego malca.
Przykłady ćwiczeń
Dla niemowląt i dzieci do 3 lat
- Pokazujemy dziecku karty lub książeczki kontrastowe (najlepiej w
odległości około 25–30 cm od twarzy), aby starało się skupić swój wzrok
na obrazku.
- Bawimy się z dzieckiem pacynką (tu również kolory kontrastowe lepiej
się sprawdzą). Jeśli np. biały miś będzie miał czarne oczka i czerwony
nosek, dziecku łatwiej będzie skupić uwagę. Możemy wolno przesuwać
pacynkę nad główką leżącego dziecka, od lewej strony do prawej (i
odwrotnie), aby maluch wodził wzrokiem za punktem i starał się obracać
główkę.
- Zabawy z grzechotkami, dzwoneczkami i innymi instrumentami. Zachęcamy dziecko do złapania przedmiotu.
- Kładziemy dziecko na brzuszku i umieszczamy przed nim zabawkę (w
kolorze czerwonym lub żółtym, dodatkowym atutem będzie, jeśli zabawka
będzie wydawać dźwięki). Zachęcamy, aby wyciągnęło po nią rączkę.
- Wszelkiego rodzaju zabawy sorterami kształtów i kolorów. Sprawdzą
się zarówno te kupione w sklepach z zabawkami, jak również stworzone
przez nas samych.
- Układanie wieży z: kubeczków, drewnianych klocków, małych poduszek itp.
- Wrzucanie chrupek do butelki. Przygotujmy przeźroczystą butelkę po
napoju oraz różne rodzaje chrupek śniadaniowych. Zadaniem dziecka jest
wrzucanie ich pojedynczo do butelki. Dla starszych dzieci możemy również
użyć odwróconego durszlaka, do którego dziecko wkłada makaron
spaghetti.
- Nawlekanie. Przygotujmy cztery sznurowadła w podstawowych kolorach
oraz makaron z dużymi otworami (najlepiej również kolorowy). Pokazujemy
dziecku, jak nawlekać. Próbujemy nauki sekwencji, najpierw na przemian
dwa kolory, później możemy wydłużać wzór w zależności od wieku dziecka.
Możemy również uczyć dziecko naprzemienności w zabawie „teraz ty, a
teraz ja”.
- Układanie puzzli.
Dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
- Rysowanie przez kalkę, by jak najdokładniej odtworzyć postać lub
cały rysunek. Następnym etapem może być dokładne zamalowywanie
poszczególnych elementów obrazka.
- Skupianie uwagi na jednym punkcie. Rysujemy na kartce czarną kropkę o
średnicy 3–5 cm. Dziecko wpatruje się w świetlistą aureolę, która
wkrótce pojawi się wokół ciemnego punktu. Stopniowo wydłużamy dziecku
czas koncentracji na rysunku. Dziecko w wieku przedszkolnym utrzymuje
skupienie maksymalnie ok. 30 sekund.
- Wskazywanie części ciała. Nazywamy szybko i wskazujemy na sobie
części ciała. Dziecko ma robić to samo na sobie. Dla zmylenia co jakiś
czas wskazujemy część ciała inną, niż wymieniamy – zadaniem dziecka jest
wskazywać prawidłowo na podstawie usłyszanej instrukcji słownej.
- Powtarzanie usłyszanego rytmu. Dziecko ma za zadanie wysłuchać rytmu
zademonstrowanego przez osobę dorosłą (np. za pomocą cymbałków, bębenka
lub klaśnięciami), a następnie wystukać go samodzielnie.
- Odgadywanie kształtów. Rysujemy na plecach dziecka figury
geometryczne lub proste obrazki. Dziecko ma za zadanie odgadnąć rysunek
lub narysować odpowiedź na kartce (starszym dzieciom można pisać literki
i proste słowa).
- Znikający przedmiot. Rozkładamy przed dzieckiem, w jednej linii,
kilka przedmiotów. Dajemy mu chwilę na dokładne przyjrzenie się
kolejności ich ułożenia. Zasłaniamy dziecku oczy, a następnie zabieramy
jeden z nich. Zadaniem dziecka będzie odgadnąć, który przedmiot został
zabrany. Można również zmienić kolejność przedmiotów.
- Ćwiczenia z zakresu kinezjologii edukacyjnej metodą Paula Dennisona
(są to proste ćwiczenia fizyczne wymagające skupienia i doskonalące
pracę mózgu).
- Labirynty – nie tylko ich rozwiązywanie, ale także samodzielne
rysowanie. Dobrym pomysłem jest również plastikowa kula zawierająca
labirynt, który należy pokonać metalową kuleczką.
- Rymowanki – nauka krótkich rymowanych wierszyków, wyliczanek, również z wprowadzaniem towarzyszących temu gestów.
dzieci są ważne
