Separacja dziecka od rodziców – poważne rany emocjonalne

Separacja dziecka od rodziców zawsze pozostawia za sobą głębokie rany emocjonalne. Stanowi źródło nieopisanego, rozdzierającego serce bólu. Separacja taka na masową skalę miała miejsce na granicy pomiędzy Meksykiem i Stanami Zjednoczonymi.

Istnieją obrazy, które w jakiś sposób zapisują się tym, co najgorsze w ludzkiej rasie, która wydaje się być w ten sposób pozbawiona człowieczeństwa. W połowie czerwca gazety na całym świecie pokazały zdjęcia i filmy pochodzące z Rio Grande Valley w południowym Teksasie. Zarówno w tym, jak i w wielu innych miejscach wzdłuż całej granicy płaczące dzieci pytały o swoich rodziców, których umieszczono w metalowych klatkach.

Zrozumienie siły działania przedłużającej się separacji rodziców od dzieci zmusza nas do ustanowienia norm, które nie pozwalałyby na to w żadnych okolicznościach.

Chodzi o dzieci nielegalnych imigrantów, którzy właśnie nielegalnie wkroczyli do kraju. Przeżyły one traumatyczne chwile, gdy siłą zostały oddzielone od swoich rodziców. Od maja rząd Stanów Zjednoczonych na podstawie polityki „zerowej tolerancji” oddzielił od rodziców ponad dwa tysiące dzieci.

Chociaż prawdą jest, że kilka dni temu prezydent Donald Trump pod wpływem presji opinii publicznej odwołał wspomnianą politykę, to jednak nie wszędzie wprowadzono to w życie. Jak stwierdzają specjaliści w dziedzinie psychologii dziecięcej, nieodwracalne szkody już się dokonały. Emocjonalne rany powstałe na skutek separacji dzieci od rodziców nie będą już jednak możliwe do uleczenia.

Separacja od rodziców – nieuleczalna rana

Tytułowe zdjęcie tego artykułu stało się bardzo znane na całym świecie z powodu widocznej ekspresji występującej na twarzy małego dziecka. Doskonale widać na niej udrękę i rozpacz, którą przeżywała ta dwuletnia dziewczynka z Hondurasu. Jej matka właśnie została aresztowana. Wiemy, że w tym przypadku ostatecznie nie doszło do rozdzielenia. Nie zmienia to jednak natężenia emocji, którym zarówno matka, jak i córka musiały stawić czoła.

Wpływ traumy na umysł niemowlęcia stanowił przedmiot zainteresowania psychologów już od ponad 70 lat. Wiadomo, że nic nie wpływa na rozwój fizyczny, neurologiczny i emocjonalny silniej niż uraz, którego przyczynę stanowi separacja. Co gorsza w przypadku zdarzeń, do których doszło na granicy Stanów Zjednoczonych z Meksykiem do rozłąki doszło na skutek użycia przemocy.

Fakt ten dodatkowo pogarsza sytuację pogłębiając doznaną traumę. Wiemy, że po takim potraktowaniu dzieci przechodzą trzy etapy. Są nimi protest, rozpacz, a następnie oderwanie. W każdym takim przypadku nie ma znaczenia czy miały co jeść i jak dobrze je traktowano. W umyśle zapisuje się jedynie pustka spowodowana brakiem rodziców, którzy okazują uczucia, co prowadzi do stanu zupełnej bezradności.

Udręka i niepokój

Rezultatem rany powstającej na skutek rozłąki są niezaprzeczalnie strapienie i niepokój. Człowiek jest tak zaprogramowany, że najbardziej naturalną reakcją jest niepokój. Kiedy zostajemy odłączeni od rodziny, najważniejszej jednostki społecznej, odczuwamy połączenie stresu, strachu i bezradności. Wszystkie te emocje składają się na niepokój emocjonalny. Nie ma tu znaczenia czy rodzice są dobrzy, czy nie. Po prostu powstaje uczucie desperacji.

Jeśli sytuacja taka utrzymuje się w czasie, zaczyna wywierać bezpośredni wpływ na stan fizjologiczny dziecka. Stres i hormony takie jak kortyzol w niedojrzałym organizmie zaczynają wywoływać prawdziwe spustoszenie. W niedojrzałym jeszcze umyśle z dnia na dzień pogłębia się nieodwracalna trauma.

Przywiązanie podstawowym prawem człowieka

Żadne dziecko nie powinno mieć do czynienia z traumą, którą wywołuje separacja od rodziców. Z powodu coraz częściej widocznej na całym świecie tendencji do migrowania powinno się ustanowić podstawowy priorytet: utrzymywanie rodziny w grupie. Nie powinniśmy zapominać o innych trudnościach, które dzieci przeżywają już znacznie wcześniej. 

Opuszczają dom, często zmuszeni sytuacją stawiają czoła wycieńczającej podróży, która nie jest ani łatwa, ani przyjemna.

Jeśli do tego wszystkiego dołożymy separację od najbliższych, ciężar ciosu emocjonalnego wydaje się być nie do opisania. Stanie się to powodem, dla którego tak potraktowane dzieci wyrosną na dorosłych z poważnymi zaburzeniami psychologicznymi. Będą też miały poważne trudności z integracją. Między innymi z tego powodu tak ważne jest stawanie w obronie przywiązania. Powinno to być podstawowe prawo każdego człowieka.

Ostatecznie, jak mawiał John Bowlby, małe dziecko nie rozumie jeszcze czym jest śmierć. Doskonale jednak rozumie z czym wiąże się brak obecności mamy i taty. Jeśli jedyne osoby, które mogą zaspokoić ich potrzeby nie są obecne, dziecko poczuje największy możliwy niepokój. Separacja otwiera w sercu głęboką ranę, którą bardzo trudno jest później zamknąć

Złota myśl...

"Nigdy nie spotkałam idealnej rodziny, idealnych dzieci czy idealnych rodziców. Nigdy też nie oczekiwałam, że ich spotkam"

Virginia Satir "Rodzina. Tu powstaje człowiek"

Pociąg seksualny oparty na emocjach – demiseksualność

Demiseksualność jest określana jako pociąg seksualny odczuwany tylko do osób, z którymi nawiązaliśmy bliską więź emocjonalną. Termin ten został stworzony przez Sieć Widoczności i Edukacji Aseksualnej. Osoby demiseksualne są niejako pośrodku skali pomiędzy seksualnością i aseksualnością.

Nie oznacza to, że pociąg seksualny jest dla osoby demiseksualnej czymś obcym. Taki człowiek po prostu odczuwa potrzebę stworzenia silnej więzi emocjonalnej z innym człowiekiem, aby móc się cieszyć cielesnym kontaktem z tą osobą.

Niektóre osoby demiseksualne twierdzą, że są aseksualne do momentu, aż doświadczą emocji, jakich potrzebują, aby poczuć pociąg seksualny. Bardzo często nie czują też one pociągu do tylko jednej płci. Ich zainteresowanie wzbudza człowiek jako całość. Tacy ludzie nie zakochują się od pierwszego wejrzenia. Potrzebują czasu, żeby poczuć z kimś więź i poznać ich wnętrze.

Pociąg seksualny u osób demiseksualnych

Osoby demiseksualne istniały od zawsze, ale dopiero niedawno została stworzona jasna definicja tej orientacji seksualnej. Dlatego też trudno jest określić jak wiele osób odczuwa pociąg seksualny tylko do osób, z którymi nawiązały bliska więź emocjonalną. Według ekspertów, demiseksualność jest bardzo powszechna, szczególnie wśród kobiet.

Ludzie mają potrzebę nazwania tego, co czują i określenia swojej przynależności w społeczeństwie.

Demisekualność – pociąg seksualny ma różne twarze

Istnieje ogromna różnica pomiędzy miłością a odczuwaniem pociągu seksualnego do kogoś. Nie kochamy przecież każdej osoby, której pożądamy i nie pożądamy każdej osoby, którą kochamy. Każdy kocha i odczuwa pociąg seksualny na swój sposób.

Holly Richmond, seksuolog i specjalistka od terapii par twierdzi, że „Poznając kogoś, osoba niedemiseksualna może poczuć w jakimś stopniu pociąg seksualny w zaledwie kilka sekund”.

Z kolei osoby demiseksualne nie czują żadnego fizycznego pociągu podczas pierwszego spotkania. Pociąg seksualny nie staje się siłą napędową kontaktów z nowo poznanym człowiekiem. Ludzie tacy skupiają się na uczuciach, na budowaniu przyjaźni, a potem miłości. „Innymi słowy, wygląda to całkiem inaczej niż w Hollywoodzkich filmach, gdzie ludzie zakochują się od pierwszego wejrzenia„.

Demiseksualność – pożądanie, które rodzi się powoli

Demiseksualność może być określona jako przyjaźń, w której z czasem zapala się iskra miłości. Nie chodzi o to, że osoby demiseksualne mają wyższe standardy moralne niż inni. Po prostu w ich przypadku to emocje są na pierwszym planie relacji.

Jak u wszystkich ludzi, proces przyciągania odbywa się zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Osoby demiseksualne uprawiają seks i potrafią się nim cieszyć, ale tylko kiedy mają partnera, z którym nawiązały bliską więź emocjonalną. W takim przypadku częstotliwość zbliżeń fizycznych może być taka sama, jak w przypadku każdej innej pary.

Ważne jest, aby pamiętać, że demiseksualność nie jest żadnym odchyleniem od normy. Choć nie wpasowuje się ona w tradycyjny model ludzkiej seksualności, to przecież każdy człowiek ma prawo decydować o tym, z kim chce być i jaką formę powinna przyjąć ich relacja.

Prawdziwa miłość nie polega na znalezieniu idealnej osoby, ale na pokochaniu czyichś niedoskonałości.

Choroba afektywna dwubiegunowa – czym jest?

Choroba afektywna dwubiegunowa jest definiowana przez psychologię popularną lub „uliczną” jako częste oraz niekontrolowane huśtawki nastroju. Najpierw smutek, a potem radość, następnie złość, a na końcu spokój. Jednak nie jest to do końca prawdą – choroba afektywna dwubiegunowa powinna zostać opisana bardziej prawidłowo i szczegółowo.

Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) dzieli się na dwa rodzaje: typ 1 i typ 2. Typ 1 charakteryzuje się epizodami maniakalnymi i euforycznymi, podczas gdy typ 2 to mieszanina epizodów hipomaniakalnych i depresyjnych. Poniżej przedstawimy dokładniej co to oznacza.

Co to jest epizod maniakalny?

Według DSM-5, epizod maniakalny objawia się zdefiniowanym okresem nienaturalnie oraz stale uniesionego, wylewnego lub drażliwego nastroju lub anormalnym lub stałym wzrostem energii i aktywności.

Podczas okresu przynajmniej jednego tygodnia (lub jakiekolwiek innego okresu, jeśli pacjent musi być hospitalizowany) dana osoba spędza większość dni w tym stanie. Wykazuje ona również 3 dodatkowe objawy – niedosypianie, wzrost poczucia własnej wartości lub megalomania oraz nadmierne uczestniczenie w ryzykownych przedsięwzięciach, itd.

Nastrój danej osoby podczas epizodów maniakalnych jakimi charakteryzuje się choroba afektywna dwubiegunowa jest opisywany jako euforyczny, nadmiernie szczęśliwy, lub „wniebowzięty”. Na przykład może ona spontanicznie zainicjować rozmowę z nieznajomym, a jej myśli biegną szybciej, niż jest ona to w stanie werbalnie wyrazić.

Nastrój osoby doświadczającej maniakalnego epizodu zwykle opisywany jest jako euforyczny i nadmiernie szczęśliwy.

   

Przesadny optymizm, wylewność, megalomania oraz brak oceny sytuacji prowadzi do ryzykownych zachowań, takich jak przekraczanie prędkości podczas jazdy, oddawanie swojego mienia, bezmyślne inwestowanie pieniędzy oraz nadzwyczajna rozwiązłość seksualna. Tego rodzaju zachowania zwykle przyczyniają się do strat ekonomicznych oraz społecznych danej osoby.

Mogą być na tyle poważne, by spowodować tragiczne skutki w życiu towarzyskim i zawodowym, mogą doprowadzić do hospitalizacji, a nawet symptomów psychotycznych (halucynacji, urojeń, itd.)

Co to jest epizod hipomaniakalny?

Według DSM-5 epizod hipomaniakalny to zdefiniowane okresem czasu nienaturalnie oraz stale uniesiony, wylewny lub drażliwy nastrój lub anormalny, stały wzrost energii i aktywności trwającej przez przynajmniej cztery dni z rzędu.

W porównaniu z epizodami maniakalnymi, epizody hipomaniakalne nie są na tyle poważne, by spowodować poważne zmiany w funkcjonowaniu zawodowym czy społecznym. Zwykle nie wymagają hospitalizacji, ani nie prowadzą do symptomów psychotycznych.

W porównaniu do epizodów maniakalnych, epizod psycho-maniakalny nie jest na tyle poważny, by doprowadzić do hospitalizacji.

Epizod depresyjny

Depresja znana jest większości osób. Ludzie stosują ten termin kolokwialnie, by wyrazić uczucia smutku, melancholii, wyczerpania, zmęczenia, apatii itd. Podobnie jak z poprzednimi epizodami, teraz zobaczymy jakie kryteria muszą zostać spełnione, aby zdiagnozować epizody depresji, jakimi cechuje się choroba afektywna dwubiegunowa.

DSM-5 wykazuje, że przynajmniej pięć z poniższych symptomów musi być obecnych prawie każdego dnia przez okres przynajmniej dwóch tygodni. Dodatkowo dana osoba przejawia brak zainteresowania i niemożność odczuwania przyjemności.

Przynajmniej 90% pacjentów z depresją jest smutnych i przygnębionych. Ważne jest, aby ich pytać jakie były najlepsze oraz najgorsze momenty danego dnia oraz czy istnieje coś co pomoże im poczuć się lepiej. Te czynniki mają związek z uczuciami.

Niemożność odczuwania przyjemności

To utrata odczuwania przyjemności płynącej z codziennych czynności. Osoby, których dotknęła choroba afektywna dwubiegunowa są odporne na radość, nic nie sprawia im przyjemności, czy to wyjście z przyjaciółmi, czy oglądanie dobrego filmu.

Zmiany w apetycie i/lub wadze

Do kryteriów zalicza się również wzrost lub spadek wagi na przestrzeni jednego miesiąca, który różni się o około 5% od od normalnych wahań wagi. Ten symptom jest jednak czasem trudny do rozpoznania.

Problemy ze snem

Bezsenność była zawsze uważana za objaw depresji, chociaż bardziej wątpliwe i atypowe jest nadmierne spanie. Istnieją trzy rodzaje bezsenności, które powinny być zbadane: przejściowa, ostra i przewlekła. Dodatkowo należy również przeanalizować jak zmęczony jest dany pacjent w ciągu dnia, czy jego sen zapewnia mu wypoczynek, jak dużo czasu spędza w łóżku etc.

Powszechnym kryterium na bezsenność przejściową jest to, że nie trwa ona dłużej niż przez tydzień. Ostra bezsenność występuje kiedy dana osoba nie może spać przez okres od kilku dni do miesiąca. Bezsenność przewlekła natomiast trwa przez dłużej niż miesiąc. Nie istnieją żadne kryteria, które opisywałyby hipersomnię, czyli zbyt długie spanie.

Zaburzenia psychomotoryczne

Odnoszą się głównie do spowolnienia lub nadpobudliwości. Aby zostać zdiagnozowanym, pewne zachowania muszą być dość widoczne dla otoczenia.

Utrata lub brak energii

Osoby, których dotknęła choroba afektywna dwubiegunowa cierpią często na brak energii, ale tak naprawdę jest to bardziej brak zainteresowania i apatia.

Nadmierna samokrytyka, poczucie winy lub niskie poczucie własnej wartości

Ważne jest zapytać pacjenta, aby opisał siebie, a później swoich przyjaciół i rodzinę oraz zobaczyć w jaki sposób to robi.

Trudności z koncentracją, myśleniem lub podejmowanie decyzji

Zwykle lekarz zapyta chorą osobę czy jest w stanie śledzić rozmowy oraz programy telewizyjne, skupić się na swojej pracy itd.

Powracające myśli dotyczące samobójstwa i śmierci

Między 60 a 80 % samobójstw popełnianych jest przez ludzi, u których stwierdzono depresję. Chorowanie na depresję zwiększa ryzyko popełnienia samobójstwa aż o 30% w porównaniu z resztą populacji.

Jeśli ktoś przejawia pięć lub więcej powyższych symptomów, nie oznacza to automatycznie, że dotknęła ich choroba afektywna dwubiegunowa. Musi być występować również wyraźne pogorszenie się stanu psychospołecznego, który nie może być pod wpływem żadnych lekarstw, innych schorzeń (np. demencji), ani normalnych reakcji, takich jak żałoba.

Aby zdiagnozować epizody depresyjne, dana osoba musi przejawiać się przygnębionym nastrojem oraz utratą zainteresowania i brakiem odczuwania przyjemności.

Choroba afektywna dwubiegunowa typ 1 – cechy

Jak wspomnieliśmy powyżej, choroba afektywna dwubiegunowa typu 1 charakteryzuje się obecnością epizodów maniakalnych. Przed lub po mogą pojawić się również epizody hipomaniakalne lub depresyjne.

Podczas epizodów maniakalnych, ludzie zwykle nie są w stanie przyjąć do wiadomości, że są chorzy  oraz że wymagają leczenia, dlatego żarliwie się przed nim wzbraniają. Zwykle zmieniają ubiór, makijaż i inne cechy wyglądu, by zwrócić na siebie większą uwagę lub wydać się bardziej atrakcyjnym seksualnie.

Niektórzy pacjenci stają się agresywni oraz stanowią zagrożenie fizyczne. Jeśli mają urojenia mogą zaatakować drugą osobę lub popełnić samobójstwo. W rezultacie swojego zaburzonego oceniania sytuacji, braku świadomości oraz hiperaktywności, epizody maniakalne mogą mieć katastrofalne konsekwencje.

Nastrój danej osoby może zmieniać się gwałtownie od gniewu, aż po depresję. Podczas tych epizodów, objawy depresji mogą pojawiać się zaledwie na moment, na kilka godzin, a nieco rzadziej na całe dnie.

Choroba afektywna dwubiegunowa cechuje się obecnością epizodów maniakalnych.

 

Ryzyko popełnienia samobójstwa a zaburzenia afektywne dwubiegunowe typu 1

DSM-5 szacuje, że ryzyko popełnienia samobójstwa u osób cierpiących na tę chorobę jest 15 razy  wyższe, niż u reszty populacji. Składa się na nie 1/4 wszystkich samobójstw.

Choroba afektywna dwubiegunowa typ 2 – cechy

Choroba afektywna dwubiegunowa typu 2 charakteryzuje się obecnością epizodów hipomaniakalnych i depresyjnych. Epizody maniakalne wstępują wyłącznie w typie 1. Osoby chorujące na typ 2 zwykle udają się do lekarza kiedy doskwierają im epizody depresyjne, a rzadko narzekają na symptomy hipomaniakalne, jako że nie prowadzą one do żadnych zaburzeń normalnego funkcjonowania.

Zaburzenia związane z typem 2 są konsekwencją epizodów depresyjnych. To stałe i niespodziewane zmiany nastroju oraz niepewne relacje zawodowe i towarzyskie z innymi osobami. Osoby, których dotyka choroba afektywna dwubiegunowa typu 2 mogą nie postrzegać swoich epizodów hipomaniakalnych jako coś patologicznego czy niekorzystnego. Mimo to ich nieobliczalne zachowanie może drażnić otoczenie.

Cechą wspólną tego zaburzenia jest impulsywność, która może przyczynić się prób samobójczych  oraz nadużywania środków psychoaktywnych/alkoholu.

Choroba afektywna dwubiegunowa typu 2  cechuje się występowaniem epizodów hipomaniakalnych oraz depresyjnych.

Ryzyko popełnienia samobójstwa a zaburzenia afektywne dwubiegunowe typu 2

Według DSM-5 ryzyko prób samobójczych jest wyższe w przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej typu 2. Około 1/3 pacjentów cierpiących na te zaburzenia ma za sobą próby samobójcze. Częściej również kończą się one śmiercią, niż w przypadku zaburzeń typu 1.

Bibliografia:

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Diagnostyczny i statystyczny podręcznik zaburzeń psychicznych, 5 edycja: DSM-5. Stany Zjednoczone 2013.