Dziecko chce być
dobre.
Jeśli nie umie- naucz,
Nie wie- wytłumacz,
Jeśli nie może-
-pomóż!”
Jeśli przy największym
wysiłku dozna porażek, należy tak pobłażać,
jak pobłażliwie
godzimy się z naszymi własnymi wadami i nałogami”
Janusz Korczak
Kara jest zrobieniem przykrości,
żeby uniknąć pewnej sytuacji w przyszłości.
Karzemy wtedy, kiedy czujemy się
źli i bezsilni, kiedy chcemy odreagować czy zemścić się za swój wstyd, strach i
gniew.
Karzemy czasem po to, żeby
udowodnić, kto tu rządzi i kto jest górą
Kara może być skuteczna, ale
rodzi gniew, strach, chęć odwetu. To nie są uczucia, jakie chcemy wzbudzać w
naszych dzieciach.
Kara czasem jest trudniejsza dla
nas. Może także wzmocnić pewne zachowania. Zmniejsza poczucie odpowiedzialności
za zachowanie u naszych dzieci.
Co zamiast kar?
Konsekwencje
różnią się od kar przede wszystkim tym, że nie są formą zemsty, czy
odreagowania. To, że się pojawiają nie zależy od naszego humoru, a od
zachowania dziecka. Są stałym elementem porządkującym domowe życie. Jeśli
przekroczy się pewne zasady trzeba być przygotowanym, że wiąże się to z pewną
ceną. Konsekwencje mogą nie podobać się naszym pociechom, ale nie wywołują
gniewu ani buntu.
Zamiast karania:
1.
Wskaż jak powinno się zachować, zanim zdąży
zrobić coś nie tak.
2.
Wyraź
ostry sprzeciw bez oskarżania.
3.
Wyraź swoje uczucia i oczekiwania. Oceniaj
zachowanie dziecka, a nie dziecko.
4.
Pokaż, jak naprawić zło. Także to wyrządzone
przypadkiem.
5.
Daj dziecku możliwość wyboru.
6.
Jeśli jest to potrzebne- działaj. I to
zdecydowanie
7.
Nie słuchaj protestów, udawaj, że nie
słyszysz krzyków i niegrzecznych słów.
8.
Spokojnie powtórz polecenie kilkakrotnie.
9.
Odeślij go do bezpiecznego, cichego nudnego
miejsca na 4 minuty, aż nie przestanie
płakać
Reguły
Reguła 1: Utwórzcie listę poleceń i zasad, które są najczęściej
lekceważone przez wasze dziecko!
Reguła 2: Zastanówcie się, które polecenia i zasady są dla was
naprawdę ważne!
Reguła 3: Pochwalcie dziecko, jeżeli wykonało polecenie i nie
zapomniało o zasadach!
Reguła 4: Nie odwlekajcie wyciągania negatywnych konsekwencji!
Reguła 5: Negatywne konsekwencje muszą być możliwe do
zrealizowania!
Reguła 6: Negatywne konsekwencje muszą być stałe!
Reguła 7: Wypracujcie w przypadku każdej pojedynczej reguły i
każdego wydawanego dziecku polecenia naturalne konsekwencje, które nastąpią,
gdy dziecko nie wypełni polecenia i nie będzie mieć na względzie zasady!
Reguła 8: Wyciągajcie negatywne konsekwencje w miarę możliwości jak
najspokojniej!
Reguła 9: Wyciąganie negatywnych konsekwencji w przypadku, gdy
niewłaściwe zachowanie dziecka jest już zakończone!
Reguła 10: Nie przeprowadzajcie żadnych długich dyskusji ze swoim
dzieckiem!
Reguła 11: Wybierzcie dwa polecenia lub reguły obowiązującą w domu
(lub jedno polecenie i jedną zasadę), które wykorzystacie do nauki stosowania
opisanych reguł i opiszcie swoje doświadczenia w swoim dzienniku.
Dekalog Supermana czyli Zasada 10 x „S”
Reakcja na niewłaściwe zachowanie dziecka (konsekwencja) powinna być jak
działanie Supermana - szybka, skuteczna, sprawiedliwa, słuszna, stosowalna,
sympatyczna, słowna, stanowcza, stała, systematyczna.
1.
Szybka - powinna nastąpić natychmiast po
„przewinieniu” - wyciąganie konsekwencji w kilka dni lub godzin po zdarzeniu
raczej nie ma działania wychowawczego, dziecko odbierze to jako niesprawiedliwą
przykrość.
2.
Skuteczna - czyli doprowadzona do końca.
Doskonała konsekwencja nie odniesie żadnego skutku, jeśli rodzice zrezygnują z
jej przeprowadzenia lub przerwą ją w połowie.
3.
Stosowalna - nawet najlepsza konsekwencja
nie zadziała, jeśli nie mamy czasu i możliwości zastosowania jej w praktyce.
4.
Sprawiedliwa - konsekwencja powinna być
odpowiednia i proporcjonalna do przewinienia, to znaczy, nie powinno się karać
dziecka zabraniem wszystkich przyjemności za to, że nie chciało zjeść obiadu
(zbyt surowa konsekwencja) ani zakazem obejrzenia jednej bajki za wyrzucenie
kota z 8 piętra (za łagodna konsekwencja).
5.
Stała – jednym z celów wychowania dzieci
jest nauczenie ich przewidywania konsekwencji swojego działania.
6.
Słuszna - konsekwencja powinna być związana
z rzeczywistym przewinieniem dziecka.
7.
Sympatyczna - Superman był zawsze uprzejmy.
Nawet w stosunku do przestępców, którym stawał na drodze. Dziecko nie jest
przestępcą, a więc nie jest złe. Po prostu popełniło błąd, za który musi
ponieść konsekwencje.
8.
Słowna – powiedziana, a nie wymierzona pasem
lub ręką. Na koniec kilka słów o karach cielesnych.
9.
Stanowcza – to właśnie dorośli decydują o
zasadach w domu lub w klasie.
10.
Systematyczna - zalecane, by w postępowaniu rodziców nie było wyjątków i aby
zawsze gdy dostrzegą złamanie umowy (zasady) wyciągali konsekwencje.
Wiele skutecznych dla dzieci i nastolatków konsekwencji mieści w
trzech grupach:
1.
zabrania nagrody, przyjemności, przywileju,
2.
odesłania w nudne miejsce,
3.
zabrania uwagi ważnej dorosłej osoby.
Przykładowe naturalne, negatywne konsekwencje:
1.
Naprawienie szkód;
2.
Wyłączenie z sytuacji;
3.
Odroczenie możliwości otrzymania kolejnego
przywileju do czasu ustania trudnej sytuacji;
4.
Ograniczenie swobody działania;
