Motoryka mała i duża - propozycja ćwiczeń

 

 Motoryka to ogólna sprawność fizyczną człowieka i zdolność do wykonywania wszelkich działalności związanych z ruchem.

Motoryka mała - to sprawność dłoni i palców.

Motoryka duża - to sprawność fizyczna całego ciała

 

 

        Sprawności motoryczne to umiejętności wymagające koordynacji (np. posługiwanie się sztućcami, jazda na rowerze, gra w piłkę). Nie kształtują się one w wyniku samego procesu dojrzewania, lecz muszą zostać wyuczone.

 

Dzieci o obniżonej sprawności manualnej napotykają szczególne trudności podczas przepisywania tekstu lub pisania ze słuchu. Z uwagi na wolne tempo pracy, nie nadążają za innymi dziećmi, co może często powodować u nich zaburzenia o charakterze emocjonalno-motywacyjnym (poczucie niższej wartości, brak chęci do nauki z powodu braku sukcesów, drażliwość), stanowiące podstawę do powstawania różnych trudności wychowawczych.

Objawy szczególnej niezręczności:

-        ogólna niezręczność, związana z zakłóceniami napięcia mięśniowego (napięcie nadmierne lub za małe);

-       opóźnienia w rozwoju ruchowym w okresie niemowlęcym i poniemowlęcym oraz mała aktywność ruchowa;

-        ogólne spowolnienie ruchowe;

-        brak koordynacji ruchów przy współdziałaniu różnych grup mięśniowych, dający wrażenie ogólnej niezręczności;

-        osiąganie z opóźnieniem, w porównaniu z rówieśnikami, różnych
umiejętności ruchowych w czynnościach codziennych, zabawowych i sportowych;

-        zakłócenie koordynacji wzrokowo-ruchowej w zabawach
i zadaniach, w których ruch odbywa się pod kontrolą wzroku (rzut piłką, gra w klasy).

-        unikanie zabaw ruchowych;

 

Przykłady ćwiczeń motoryki małej:

-                   swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru, flamastrami,

-                   kredkami świecowymi, pastelami

-                  nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków, tasiemek, sznurowadeł przez różne rzeczy i otwory

-                  wieszanie ubranek dla lalek na sznurku i przyczepianie ich klamerkami do bielizny

-                  zamalowywanie dużych powierzchni farbami grubym pędzlem dziecko stoi (nie siedzi) przy stoliku odpowiedniej do jego wzrostu wysokości

-                   zamalowywanie obrazków w książeczkach do malowania

-                   kalkowanie obrazków

-                   obrysowywanie szablonów

-                   wciskanie w tablicę korkową pinezek- wyjmowanie ich    zbieranie drobnych elementów (pieniążki, ziarenka, guziczki- dwoma palcami kciukiem i wskazującym, zbieranie wyżej wymienionych przedmiotów pęsetą

-                   cięcie po narysowanych liniach

-                   wycinanie z papieru kolorowego

-                   ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu

-                  wykonywanie drobnych ruchów palcami: spacerowanie palcami po stole,

 

-     naśladowanie gry na pianinie,

-            odtwarzanie rytmu padającego deszczu

-        modelowanie z plasteliny, modeliny, masy papierowej najpierw              kuleczek, wałeczków; później form bardziej złożonych - zwierząt, postaci ludzkich, liter

-        stemplowanie i kolorowanie

-        wydzieranie z kolorowego papieru i naklejanie wydzieranki na papier

-        rysowanie szlaczków

-        strząsanie wody z palców

-        zgniatanie kartki papieru jedną ręką w małą kulkę

-        zabawy pacynką

-        przyszywanie guzików

-        krążenia palcami, np. jednego palca wokół drugiego nieruchomego, wokół siebie obu palców

-        ćwiczenia dłoni- wymachy, krążenia, uderzenia, pocierania, otwierania, zamykania

-        ściskanie piłeczek

-        zwijanie palcami chusteczek, apaszek

-        rysowanie patykiem po ziemi, na piasku, mące itp.

-        faliste ruchy ramion - zabawa w przylot i odlot ptaków

-         zabawa  w naukę pływania

-        zabawa w pranie, rozwieszanie bielizny i prasowanie

-       zabawa w gotowanie obiadu - naśladowanie wałkowania ciasta, mieszania gęstej zupy, kręcenia kranem, ubijania piany

-        rysowanie szlaczków Dennisona

-        gry w pchełki, bierki, kręgle, bilard stołowy

-        rzucanie woreczków lub piłeczek - kto dalej

-        toczenie piłki do dołka

-       przerzucanie piłki średniej wielkości z ręki prawej do lewej i podrzucanie jej raz prawą, raz lewą ręką

-        podbijanie balonika wyłącznie palcami prawej i lewej ręki

-        wypuszczanie piłeczki tenisowej z ręki w dół i próby chwytania jej 

w locie, samymi palcami - zanim odbije się od podłogi

-        "rysowanie" palcami w powietrzu określonego przedmiotu

-        układanie z elementów geometrycznych postaci ludzkich, zwierząt,

domków itp.

-        układanie z patyczków, np. płotów

Przykłady zabaw tzw paluszkowe:

Sroczka

 

Sroczka kaszkę gotowała - zakreślamy kółeczka w półotwartej dłoni dziecka

Temu dała na łyżeczce - chwytamy czubek małego palca

Temu dała na miseczce - chwytamy czubek serdecznego palca

Temu dała na spodeczku - chwytamy czubek dużego palca

Temu dała w garnuszeczku - chwytamy czubek palca wskazującego

A dla dlatego? nic nie miała

Frrr !!! i po więcej poleciała - chwytamy i odzywamy się od czubka kciuka

udając odfrunięcie.

Kominiarz

Idzie kominiarz po drabinie...

(maszerujemy dwoma palcami po plecach dziecka)

Po drabinie...

(przesuwamy palce coraz wyżej...)

Po drabinie...

(...i wyżej)

Fiku-miku już w kominie!

(szybkim ruchem wkładamy dłoń pod pachę dziecka lub na karku za sweterek)

Idzie rak

Idzie rak nieborak.

(kroczymy palcem wskazującym i środkowym po ciele dziecka)

Czasem naprzód, czasem wspak.

(palce "maszerują" do przodu i do tyłu)

Idzie rak, nieborak.

(maszerujemy palcami)

Gdy uszczypnie - będzie znak.

(delikatnie szczypiemy)

Czapla

Chodziła czapla po desce.

(wolno maszerujemy dłońmi lub palcami po wyciągniętej rączce dziecka)

Opowiedzieć ci jeszcze?

(rysujemy palcem znak zapytania na plecach lub brzuszku dziecka; na życzenie powtarzamy zabawę)

Powitanie

Gdy się rączki spotykają,

(dotykamy dłońmi dłoni dziecka)

to od razu się witają.

(pocieramy, lekko uderzamy, udajemy całusy na przywitanie)

Gdy się kciuki spotykają,

(dotykamy kciukami kciuków)

to od razu się witają.

(można kontynuować zabawę, włączając brzuszki, nóżki, noski, uszy itp.).

Wiosenna burza.

Pada deszczyk, pada, pada,

(Uderzamy palcem o podłogę lub o stolik)

coraz prędzej z nieba spada.

(Przebieramy wszystkimi palcami.)

Jak z konewki woda leci,

(Uderzamy całymi dłońmi o podłogę.)

A tu błyskawica świeci...

( Klaszczemy w dłonie nad głową.)

Grzmot !!!

(uderzamy piąstkami o podłogę.)

 

Gra w łapki

 

      Polega na wysuwaniu odwróconych dłoni i szybkim cofaniu ich przed uderzeniem partnera. Gdy przeciwnik dotknie ręki, role się zmieniają. Wysuwa i cofa dłonie teraz ten z grających, który dotknął dłoni przeciwnika.

 

Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej i rozwijające zręczność:

- ćwiczenia równoważne (gra w klasy, stanie na jednej nodze, skoki na trampolinie, jazda na rowerze, hulajnodze);

- podskoki;

- gimnastyka;

- pływanie;

- zabawy dużą piłką, balonikami, kulkami gniecionymi z gazet;

- budowanie konstrukcji z klocków;

- rzucanie piłki w parach;

- rzucanie do celu;

- zabawy stolikowe, np. pchełki, bilard stołowy;

- zabawy manipulacyjne klockami, koralikami itp.;

 

- włączanie dziecka w wykonywanie zadań domowych typu: ugniatanie ciasta, odrywanie szypułek owoców, wykrawanie ciastek i inne;

- wdrażanie do samodzielności podczas samoobsługi ( mycia, ubierania, zapinania guzików, zamków błyskawicznych, itp.);

 

      Aktywność ruchowa (motoryka duża) najsilniej wpływa na rozwój czynności manualnych (motoryka mała). To właśnie dzięki aktywności ruchowej najefektywniej rozwija się koordynacja ruchowa i koncentracja uwagi dziecka, co pozwala mu na wykonywanie coraz bardziej złożonych czynności, takich jak pisanie, malowanie, rysowanie.

Literatura:

Kszysztof Sąsiadek „Zabawy paluszkowe”

 

Kara a konsekwencja

Dziecko chce być dobre.

Jeśli nie umie- naucz,

Nie wie- wytłumacz,

Jeśli nie może- -pomóż!”

Jeśli przy największym wysiłku dozna porażek, należy tak pobłażać,

jak pobłażliwie godzimy się z naszymi własnymi wadami i nałogami”

Janusz Korczak

 

 

Kara jest zrobieniem przykrości, żeby uniknąć pewnej sytuacji w przyszłości.

Karzemy wtedy, kiedy czujemy się źli i bezsilni, kiedy chcemy odreagować czy zemścić się za swój wstyd, strach i gniew.

Karzemy czasem po to, żeby udowodnić, kto tu rządzi i kto jest górą

Kara może być skuteczna, ale rodzi gniew, strach, chęć odwetu. To nie są uczucia, jakie chcemy wzbudzać w naszych dzieciach.

Kara czasem jest trudniejsza dla nas. Może także wzmocnić pewne zachowania. Zmniejsza poczucie odpowiedzialności za zachowanie u naszych dzieci.

Co zamiast kar?

            Konsekwencje różnią się od kar przede wszystkim tym, że nie są formą zemsty, czy odreagowania. To, że się pojawiają nie zależy od naszego humoru, a od zachowania dziecka. Są stałym elementem porządkującym domowe życie. Jeśli przekroczy się pewne zasady trzeba być przygotowanym, że wiąże się to z pewną ceną. Konsekwencje mogą nie podobać się naszym pociechom, ale nie wywołują gniewu ani buntu.

 

Zamiast karania:

1.     Wskaż jak powinno się zachować, zanim zdąży zrobić coś nie tak.

2.     Wyraź  ostry sprzeciw  bez oskarżania.

3.     Wyraź swoje uczucia i oczekiwania. Oceniaj zachowanie dziecka, a nie dziecko.

4.     Pokaż, jak naprawić zło. Także to wyrządzone przypadkiem.

5.     Daj dziecku możliwość wyboru.

6.     Jeśli jest to potrzebne- działaj. I to zdecydowanie

7.     Nie słuchaj protestów, udawaj, że nie słyszysz krzyków i niegrzecznych słów.

8.     Spokojnie powtórz polecenie kilkakrotnie.

9.     Odeślij go do bezpiecznego, cichego nudnego miejsca na 4 minuty, aż nie  przestanie płakać

 

Reguły

 

Reguła 1: Utwórzcie listę poleceń i zasad, które są najczęściej lekceważone przez wasze dziecko!

Reguła 2: Zastanówcie się, które polecenia i zasady są dla was naprawdę ważne!

Reguła 3: Pochwalcie dziecko, jeżeli wykonało polecenie i nie zapomniało o zasadach!

Reguła 4: Nie odwlekajcie wyciągania negatywnych konsekwencji!

Reguła 5: Negatywne konsekwencje muszą być możliwe do zrealizowania!

Reguła 6: Negatywne konsekwencje muszą być stałe!

Reguła 7: Wypracujcie w przypadku każdej pojedynczej reguły i każdego wydawanego dziecku polecenia naturalne konsekwencje, które nastąpią, gdy dziecko nie wypełni polecenia i nie będzie mieć na względzie zasady!

Reguła 8: Wyciągajcie negatywne konsekwencje w miarę możliwości jak najspokojniej!

Reguła 9: Wyciąganie negatywnych konsekwencji w przypadku, gdy niewłaściwe zachowanie dziecka jest już zakończone!

Reguła 10: Nie przeprowadzajcie żadnych długich dyskusji ze swoim dzieckiem!

Reguła 11: Wybierzcie dwa polecenia lub reguły obowiązującą w domu (lub jedno polecenie i jedną zasadę), które wykorzystacie do nauki stosowania opisanych reguł i opiszcie swoje doświadczenia w swoim dzienniku.

 

Dekalog Supermana czyli Zasada 10 x „S”

 

  Reakcja na niewłaściwe zachowanie dziecka (konsekwencja) powinna być jak działanie Supermana - szybka, skuteczna, sprawiedliwa, słuszna, stosowalna, sympatyczna, słowna, stanowcza, stała, systematyczna.

 

1.     Szybka - powinna nastąpić natychmiast po „przewinieniu” - wyciąganie konsekwencji w kilka dni lub godzin po zdarzeniu raczej nie ma działania wychowawczego, dziecko odbierze to jako niesprawiedliwą przykrość.

2.     Skuteczna - czyli doprowadzona do końca. Doskonała konsekwencja nie odniesie żadnego skutku, jeśli rodzice zrezygnują z jej przeprowadzenia lub przerwą ją w połowie.

3.     Stosowalna - nawet najlepsza konsekwencja nie zadziała, jeśli nie mamy czasu i możliwości zastosowania jej w praktyce.

4.     Sprawiedliwa - konsekwencja powinna być odpowiednia i proporcjonalna do przewinienia, to znaczy, nie powinno się karać dziecka zabraniem wszystkich przyjemności za to, że nie chciało zjeść obiadu (zbyt surowa konsekwencja) ani zakazem obejrzenia jednej bajki za wyrzucenie kota z 8 piętra (za łagodna konsekwencja).

5.     Stała – jednym z celów wychowania dzieci jest nauczenie ich przewidywania konsekwencji swojego działania.

6.     Słuszna - konsekwencja powinna być związana z rzeczywistym przewinieniem dziecka.

7.     Sympatyczna - Superman był zawsze uprzejmy. Nawet w stosunku do przestępców, którym stawał na drodze. Dziecko nie jest przestępcą, a więc nie jest złe. Po prostu popełniło błąd, za który musi ponieść konsekwencje.

8.     Słowna – powiedziana, a nie wymierzona pasem lub ręką. Na koniec kilka słów o karach cielesnych.

9.     Stanowcza – to właśnie dorośli decydują o zasadach w domu lub w klasie.

10.                       Systematyczna - zalecane, by w  postępowaniu rodziców nie było wyjątków i aby zawsze gdy dostrzegą złamanie umowy (zasady) wyciągali konsekwencje.

 

Wiele skutecznych dla dzieci i nastolatków konsekwencji mieści w trzech grupach:

1.     zabrania nagrody, przyjemności, przywileju,

2.     odesłania w nudne miejsce,

3.     zabrania uwagi ważnej dorosłej osoby.

 

Przykładowe naturalne, negatywne konsekwencje:

 

1.     Naprawienie szkód;

2.     Wyłączenie z sytuacji;

3.     Odroczenie możliwości otrzymania kolejnego przywileju do czasu ustania trudnej sytuacji;

4.     Ograniczenie swobody działania;

 

 

 

 

JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI?

     

 

 

Wskazówki dla rodziców 

 

 

Od najmłodszych lat rozwijaj naturalną ciekawość dziecka, wzbudzaj jego motywację do poznawania nowych rzeczy, do nauki poprzez:

·         systematyczne wyprawy do księgarni – niech dziecko samo wybierze sobie jakąś książeczkę czy czasopismo;

·         organizowanie wycieczek do muzeów, na wystawy, oglądanie z dzieckiem ciekawych programów w TV i rozmawianie o nich!

·         rozwiązywanie krzyżówek, zagadek, zabaw logicznych itp.

·         wykorzystywanie codziennych czynności i zdarzeń do ćwiczenia różnych umiejętności np., liczenia, logicznego myślenia itd.

·         dawanie przykładu własnym zachowaniem – spędzając wolny czas czytając prasę, książki, oglądając programy popularnonaukowe itp.

·         dawaj dziecku do zrozumienia, że nauka jest ważna – nie mów, że to strata czasu, nie zwalniaj z udziału w lekcjach z błahych powodów;

·         wykazuj zainteresowanie karierą szkolną dziecka i wspieraj je w niej;

·         interesuj się tym, co wydarzyło się w szkole, rozmawiaj o tym, czego dziecko się nauczyło;

·         wdrażaj dziecko do systematyczności, naucz dobrej organizacji pracy (odrabianie lekcji o tej samej porze, ale nie bezpośrednio przed lub po szkole) i zadbaj o odpowiednie miejsce do nauki (stały kącik do pracy);

·         pomagaj dziecku w odrabianiu lekcji  i pokonywaniu trudności – nie oznacza to jednak, że masz wykonać zdanie za dziecko! Pomóż mu zrozumieć polecenie, zaplanujcie poszczególne etapy niezbędne do wykonania zadania, w razie potrzeby udziel wskazówek;

·         unikaj atmosfery napięcia, nie okazuj ciągłego niezadowolenia, lecz szukaj mocnych stron swojego dziecka i udzielaj mu wsparcia;

·         stosuj pochwały zamiast mówić „z ciebie to już nic nie będzie”. Chwal – za osiągnięcia, lecz także za włożony wysiłek;

·         nie porównuj dziecka do rodzeństwa, kolegów, lecz do poprzedniego jego poziomu i umiejętności – uświadamiasz mu w ten sposób jego postępy i motywujesz do dalszej pracy;

·         w przypadku zniechęcenia dziecka lub doświadczenia przez nie porażki – nie zaprzeczaj jego uczuciom mówiąc, że nic się nie stało, lecz nazwij jego uczucia (np. widzę, że: jest ci bardzo smutno z tego powodu, że jesteś rozczarowany, że zadanie to sprawia ci trudność), zachęć je do wymyślenia, jak można rozwiązać dany problem, zaproponuj własne pomysły i wspólnie zdecydujcie, które pomysły wydają się możliwe do zrealizowania;

Po godzinach.....Gabinet Psychoterapii :)

Zapraszam do zapoznania się z moją stroną internetową: Gabinet Psychoterapii Systemowej

http://terapiasystemowa.com.pl/

Fabryka Zagadek

Inna forma kreatywnego spędzania czasu wolnego dla dzieci - gra typu escape rooom.
Polecam :)



http://fabrykazagadek.pl

Czytanie dzieciom

Czytanie dziecku chociażby 20 minut dziennie, zaspokaja potrzeby emocjonalne dziecka, wspiera jego rozwój psychiczny, intelektualny i społeczny. Jest jedną z najskuteczniejszych strategii wychowawczych, przy tym przynosi dziecku ogromną radość i pozostawia cudowne wspomnienia.

Polecam wydawnictwa Dwie Siostry, Tako, Tatarak.

Kategoria wiekowa polecanych książek 0- 12

Dołek jest do kopania

Książka o tym, co najprostsze i najważniejsze: buzia jest do robienia min, świat jest po to, żeby było na czym stać, nos jest do smarkania.

Naciśnij mnie

Książka, którą trzeba przekręcać, na którą trzeba dmuchać, której trzeba klaskać. Zachęca dzieci i dorosłych do wspólnej zabawy i nauki.

Mamoko

Każda strona przedstawia fragment panoramy tytułowego miasteczka. Tworzą w ten sposób obraz jednego dnia z życia Mamoko i jego mieszkańców. Odnajdzie się tu kilkanaście równolegle poprowadzonych historii, opowiedzianych wyłącznie za pomocą rysunków. Uważne dziecięce oko na pewno dostrzeże najrozmaitsze szczegóły. Rozwija dziecięcą spostrzegawczość.

Bardzo głodna gąsienica

Żarłoczna, zielona gąsienica przemierza świat w poszukiwaniu smacznych kąsków. Podjada listki i owoce, ale nie gardzi również ciastkiem czy kiszonym ogórkiem. Nawet największy niejadek, towarzysząc jej w podróży poprzez przysmaki, dni tygodnia i liczby, skusi się na małe co nieco.

Różnomisie

Zwierzaki w książeczce pomogą dzieciom zrozumieć i nazwać kilkanaście podstawowych przeciwieństw. Duży miś i mały miś, wesoły miś i smutny miś, młody miś i stary miś.

Robimisie

Książeczka  z której dzieci dowiadują się czym zajmują się misie. Są tu miś bibliotekarz, mechanik i architekt, misiowa policjantka, aptekarka, krawcowa – i całe mnóstwo innych misiów zawodowców.

Księga Dźwięków

Książeczka dla najmłodszych do oglądania, czytania i zabawy w wydawanie odgłosów. Jak robi bęben? Jak koń? A jak? szpinak?  Przenosi dziecko w świat dźwięków.

Pora na potwora

Książka-układanka. Każda strona podzielona jest na trzy niezależne części, które można przewracać, tworząc coraz to nowe stwory o nazwach, jakich dotąd nie słyszano.

Przytulanki czyli wierszyki na dziecięce masażyki

To publikacja, w której zaprezentowano zabawy bazujące na naturalnej aktywności dzieci. Służą pogłębieniu kontaktu pomiędzy dzieckiem i dorosłym oraz odprężeniu i wspólnemu przeżywaniu radości.

Gucio i Cezar

Niesamowite przygody łakomego hipopotama Gucia i rozważnego psa Cezara bawią, ujmują wdziękiem i zarażają ciepłym poczuciem humoru.

Bardzo proste abecadło

Dwustronne karty z literami i odpowiadającymi im zwierzętami pomogą dzieciom we wczesnej nauce czytania. Ułatwią poznawanie liter, poszerzanie słownictwa i ćwiczenie umiejętności językowych.

Otto

Otto to pluszowy miś, który opowiada nam wzruszającą historię swojego życia - pełnego zabawnych, ale i tragicznych zdarzeń. Otto należy do Dawida, żydowskiego chłopca mieszkającego w niemieckim miasteczku. Podczas jednej ze szczęśliwych zabaw chłopców z misiem, idyllę brutalnie przerywają zmiany polityczne. W tej niezwykłej opowieści o pluszowym niedźwiadku, której osnową jest II wojna światowa i Holokaust. W historii misia bardzo ważne są także kwestie tolerancji, przyjaźni, a także ocalającej mocy pamięci.

Tomi Ungerer -  laureat nagrody zwanej Noblem literatury dziecięcej (Prix Hans Christian Andersen, 1998)

Księżycolud 

W książce Tomi Ungerer opowiada, kto naprawdę żyje na Księżycu i co się stało, kiedy ów mieszkaniec srebrnego globu postanowił odwiedzić naszą planetę i zakosztować ziemskiego życia.

Pewnego dnia, jak zwykle obserwując z góry szczęśliwe życie na ziemi, Księżycolud postanawia przenieść się do świata ludzi i przyłączyć się do ich zabawy. Jednak zamiast dostojnego gościa serdecznie powitać, ludzie widzą w nim tylko obcego.

Oczami Maluszka

Seria „Oczami maluszka” powstała na podstawie badań wywodzących się z psychologii rozwoju małego dziecka. Każda z książeczek jest zestawem czarno-białych ilustracji, specjalnie dobranych z myślą o najmłodszych. Ilustracje przedstawiają przedmioty z najbliższego otoczenia malucha, stwarzając rodzicom okazję do snucia opowieści o otaczającym dziecko świecie.

O księżniczce, Która bez Przerwy ziewała

Jest to historia, która mówi o dziecięcej beztrosce i znaczeniu przyjaźni. W świecie zdominowanym przez konsumpcję przypomina o potrzebie pielęgnowania relacji międzyludzkich, o tradycyjnych zabawach i o twórczej aktywności, słowem: o rzeczach niezbędnych do poznawania rzeczywistości i nawiązywania przyjaźni.

W 2006 roku album otrzymał drugą nagrodę przyznawaną przez Ministerstwo Kultury Hiszpanii w konkursie na najlepsze ilustracje w kategorii książka dla dzieci i młodzieży.

Depresja u dzieci w okresie szkolnym - jak rozpoznać i pomóc

Podjęcie nauki szkolnej jest najważniejszym wydarzeniem dzieciństwa. Dziecko musi sprostać nowym wyzwaniom. Nie wszystkie jednak dzieci dojrzały społecznie i emocjonalnie do podjęcia nowych zadań. Reakcją na pojawiające się problemy mogą być objawy nerwicowe, depresja lub zaburzenia zachowania. Natomiast przyczynami, które mogą mieć wpływ na rozwój depresji u dziecka, są złe relacje z rówieśnikami, niepowodzenia szkolne i problemy rodzinne.

Co może wpływać na niepowodzenia w nauce?

• dysleksja, czyli specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu
• mała sprawność fizyczna dziecka, która bywa pretekstem do agresywnych zachowań  wobec niego przez starszych kolegów
• ubiór świadczący o gorszej lub lepszej pozycji w grupie. Dzieci niemające możliwości "szpanowania" markowymi ciuchami są traktowane jako gorsze i często poniżane
• wady rozwojowe np. patologiczna otyłość, krótkowzroczność czy defekty urody mogą stać się przyczyną żartów, przezwisk ze strony kolegów, koleżanek. Ma to duże znaczenie w budowaniu akceptacji własnej fizyczności.

Dziecko z trudnościami w nabyciu umiejętności szkolnych bywa kozłem ofiarnym, stanowi obiekt przykrych komentarzy w swojej klasie.

W genezie depresji u dzieci duże znaczenie mają problemy rodzinne.

Jakie problemy rodzinne mogą stać się przyczynami depresji?

• zapracowani rodzice, którzy nie mają czasu na rozmowy z dzieckiem
• nadmierne wymagania wobec dziecka, by było doskonałe. Bywa, że w poczuciu niespełnienia pokładanych w dziecku oczekiwań, szuka satysfakcji w nieformalnych grupach rówieśniczych
• napięcia między rodzicami, niezrozumiałe dla dziecka, które przeżywa je jako zagrożenie dla siebie i rodziny
• alkoholizm w domu, mający wpływ na zaburzenia w funkcjonowaniu dziecka zarówno w grupie rówieśniczej  jak i szkole 

Charakterystyka depresji u dzieci w wieku szkolnym:

Zaburzenia aktywności:

• wagaruje
• odmawia pójścia do szkoły
• dziecko unika wspólnych zabaw z rówieśnikami
• nie podejmuje zabaw, które wcześniej sprawiały mu przyjemność

Zaburzenia nastroju

• jest smutne, często popłakuje z błahego powodu
• dziecko nie reaguje radością na sytuacje, które wcześniej sprawiały mu radość
• ma stany lękowe - lęk najczęściej związany jest z obawą o utratę osób bliskich; dziecko kontroluje ich obecność, dopytuje się gdzie wychodzą i kiedy wrócą, tworzy czarne scenariusze, gdy wyjeżdżają lub spóźniaja się z powrotem do domu
• wyraża nadmierną troske o zdrowei bliskich
• boi sie chodzić do skzoły( lęk często jest tak nasilony, że dominuje w zachowaniu dziecka

Objawy somatyczne:

• bóle brzucha
• bóle głowy
• biegunka
• moczenie nocne

Zamiana zachowania dziecka, utrzymywanie się objawów zaburzeń lub ich natężenie stanowi podstawę diagnozy depresji. U dzieci w starszym wieku szkolnym objawom depresji mogą towarzyszyć zaburzenia zachowania pod postacią agresji skierowanej ku sobie lub otoczeniu.

Wskazania dla rodziców:

• Zgłaszane przez dziecko objawy somatyczne np. bóle głowy, brzucha wymagają konsultacji lekarza pediatry, bowiem chorobom fizycznym zazwyczaj towarzyszy uczucie zmęczenia, mniejsza aktywność, drażliwość i złe samopoczucie. Jeżeli dziecko jest zdrowe fizycznie, szukamy źródeł jego zmienionego zachowania w szkole, rodzinie lub grupie rówieśniczej. 
• W przypadku niepokojących zachowań dziecka  należy nawiązać kontakt z wychowawcą, pedagogiem lub psychologiem. Przekazane informacje ukierunkują ich formy pomocy i opieki nad dzieckiem w nauce, kontaktach z kolegami
• Jeżeli dziecko ma problemy z realizowaniem programu szkolnego, należy wspólnie opracować program pomocy, uwzględniający możliwości dziecka
• Trzeba rozmawiać z dzieckiem o tym, co dzieje się w szkole, o jego kolegach, dawać przykłady rozwiązywania konfliktów.
• Trzeba rozmawiać z dzieckiem, o tym, co się dzieje w rodzinie. Dac mu szansę na wyrażenie opinii o tym co je nieniepokoi w zachowaniu rodziców
• W rozmowie z dzieckiem nalezy wykorzystać łatwe i dostępne formy komunkiacji, np. zabawę w dom, rodzinę. Dobrym źródłem informacji są ryzunki dziecka. Można z odczytać wiele problemów, któe dla niego są trudne do wyartykułowania.
• Nie można stwarzać sytuacji, które uruchamiają obawy dziecka o utratę matki lub innej ważnej dla niego osoby, np. nie można zostawiać dziecka samegow domu, jeżeli przeciwko temu protestuje(racjonalne argumenty rodziców wtedy nie uspokajają)
• Trzeba pamiętać o tym, że rodzina ma stanowić dla dziecka teren bezpieczny. Kłótnie uruchamiają lęk dziecka o trwałość rodziny
• Alkoholizm w rodzinie wymaga bezwzględnie podjęcia terapii przez pijącego członka rodziny. Dzieci z rodzin alkoholikow wnoszą w dorosłe życie bagaż dramatycznych doświadczeń wyniesionych z dzieciństwa.
• Porada lekarza psychiatry jest wskazana wówczas, gdy objawy depresji dziecięcej utrzymują się  i mają tendencje do nasilenia. Lekarz specjalista oceni stan zdrowia psychicznego dziecka, ustali program terapii i współpracy z rodziną.

op.cit. prof. dr hab. med. Hanna Jaklewicz

Warto zajrzeć:

O sile emocji pozytywnych. Zapobieganie depresji dzieci i młodzieży. W. Lemańska

Depresja u dzieci J. Rola

Na długie jesienne i zimowe wieczory...

zachęcam do wspólnych zabaw i gier rodzinnych:

Panic lab
Pierwszy gracz rzuca czterema kośćmi, z których trzy określają odpowiednio kolor, kształt i wzór ameby; a czwarta "laboratorium", z którego uciekła ameba oraz kierunek jej ucieczki.
Od tego momentu wszyscy gracze grają jednocześnie. Wśród rozłożonych w koło kart z amebami oraz laboratoriami, uczestniczy muszą odnaleźć laboratorium wskazane przez kość i poruszać się w kierunku ucieczki poszukiwanej ameby. Wygrywa osoba, która jako pierwsza dotknie odpowiedniego obrazka z poszukiwaną amebą. Następnie wszyscy gracze sprawdzają czy znaleziona została właściwa ameba, a szczęśliwy znalazca w nagrodę otrzymuje żeton zwycięstwa. Osoba, która jako pierwsza zgromadzi pięć takich żetonów wygrywa grę.

Sabotażysta

Gracze wcielają się w rolę kopaczy poszukujących bryłek złota w głębokich tunelach wijących się w trzewiach góry albo w sabotażystów, którzy na każdym kroku utrudniają pracę kopaczom. Członkowie obu grup powinni wspierać się wzajemnie. Jeżeli kopacze zdołają przebić tunel do skarbu, otrzymują nagrodę w postaci bryłek złota, podczas gdy sabotażyści odchodzą z pustymi rękoma. Jednak, jeśli kopacze poniosą porażkę, nagrodę zgarniają sabotażyści.

Wygrywa gracz, który po zakończeniu trzeciej rundy posiada najwięcej bryłek złota.

Mastermind
Gra planszowa przeznaczona dla dwóch osób, polegająca na odgadnięciu przez jednego z uczestników kodu ułożonego przez drugiego gracza. 

LABIrynt
To uniwersalna gra logiczna dla graczy powyżej 6. roku życia. Charakteryzuje się prostymi zasadami, ale mocno aktywizuje wszystkich graczy, w którą jednocześnie może grać nawet 35 osób.
Grając w LABIrynt dzieci nabywają i utrwalają umiejętność orientacji na płaszczyźnie. Uczestnicząc w rozgrywce ćwiczą też koncentrację, logiczne myślenie, przewidywanie i wyciąganie wniosków. Dorosłym, którzy sięgną po LABIrynt, gra dostarczy wiele emocji i umożliwi intelektualną rywalizację, ponieważ wymusza skupienie, podzielność uwagi przy kontrolowaniu ruchów swoich przeciwników oraz przewidywaniu posunięć tak, aby samemu jak najszybciej dojść do celu. Jest w niej duża losowość, która generuje zaskakujące sytuacje a każda rozgrywka jest niepowtarzalna.

Story Cubes
To prosta w założeniach gra, która dostarczy masę radości, stanowiąc przy tym doskonały trening pomysłowości i wyobraźni. Story Cubes to (w zależności od wariantu) dziewięć sześciennych kostek, z których każda zawiera na ściankach odmienny zestaw ilustracji.

Po wyrzuceniu wszystkich kostek rozpoczyna się swoje opowiadanie od słów: "Dawno, dawno temu..." lub "Pewnego razu...". Następnie kontynuuje  się historię w oparciu o dziewięć obrazów, które przedstawiają kostki. Można zacząć od dowolnego obrazka, najlepiej jednak od tego, który jako pierwszy przykuł twoją uwagę. Nie ma złych odpowiedzi, a jedyne co cię ogranicza, to twoja własna wyobraźnia.

W Dobble można grać na klika sposobów. W zasadach gry można znaleźć pięć sugerowanych wariantów, z których najpopularniejszy jest wersja, w którym wszystkie karty rozdaje się graczom, a jedną z kart kładzie na środku stołu. Następnie na umówiony sygnał gracze patrzą na pierwszą kartę z góry, którą trzymają w ręku i szukają wspólnego symbolu z kartą, która już leży na stole. Symbol nazywają głośno i szybko kładą swoją kartę na stole, przykrywając starą kartę. Teraz każdy z graczy musi znaleźć wspólny symbol z nową kartą! Wygrywa ten, kto pierwszy pozbędzie się wszystkich swoich kart.

Aby utrudnić zabawę symbole na kartach bywają odwrócone i miewają inne rozmiary. Same karty są okrągłe i pełne kolorowych ilustracji roślin, postaci i przedmiotów, a każda z nich jest unikalna i łączy się z innymi kartami jednym i tylko jednym symbolem.

Splendor jest dynamiczną grą w zbieranie żetonów i kart, które tworzą zasoby gracza, umożliwiające mu dalszy rozwój. Gracze wcielają się w renesansowych kupców, którzy próbują nabyć kopalnie klejnotów, środki transportu, sklepy - wszystko to w celu zdobycia jak największego prestiżu.

Jungle Speed (edycja polska). Gra, w której liczy się zręczność, spostrzegawczość i szybkość. Każdy z graczy dostaje karty, których musi się pozbyć podczas gry – aby to zrobić, trzeba w odpowiednim momencie złapać drewniany "totem". Jeśli gracz złapie go w złym momencie albo w ogóle tego nie zrobi - będzie musiał wziąć karty od swoich przeciwników.

Potwory do Szafy to gra dla najmłodszych. Wieczorem świat wygląda inaczej. Tajemnicze cienie pojawiają się na ścianach… Straszydła i różne stwory czają się pod łóżkiem… Nie możesz zasnąć? Boisz się potworów! Zagraj i przegoń je do szafy! Gra zalecana na dobranoc.

W Fasolkach każdy z graczy ma za zadanie zebrać jak najwięcej monet, które uzyskuje się spieniężając posadzone fasolki. Fasolek (na kartach) jest 8 rodzajów, a każdy z graczy ma tylko 2 poletka. Istotne jest, że w każdej rundzie każdy z graczy musi posadzić pierwszą fasolkę z trzymanych w ręku, a w czasie gry nie może ich układać - tasować! Jaką kartę/fasolkę pociągniesz, taka musisz posadzić, chyba że w trakcie handlu z innymi graczami pozbędziesz się z ręki niepotrzebnych fasolek.

Fasolkami można handlować, można się wymieniać, a w kryzysowych sytuacjach nawet oddać za darmo! A jeśli nikt nie chce wziąć... trzeba zaorać pole, bez względu na to co na nim jest, i posadzić fasolkę.

i wiele, wiele innych gier, które można także wypożyczyć. W Gliwicach polecam 2pionki - sklep i wypożyczalnie z grami planszowymi.

Wychowanie bez porażek

Thomas Gordon proponuje skuteczną metodę pedagogiczną rozwiązywania konfliktów powstających pomiędzy rodzicami a dziećmi. Opisuje, w jaki sposób należy zapewnić dziecku wszechstronny i harmonijny rozwój, jakie metody wychowania stosować oraz wskazuje na rodzaje porozumiewania się, kształtujące w dziecku postawę samodzielności i umiejętności w podejmowaniu właściwych wyborów.

Gordon dokonał podziału wszystkich rodziców na trzy grupy:

zwycięzców - do tej grupy należą rodzice, którzy w bardzo silny sposób podkreślający swój autorytet i władzę, co przejawia się częstym stosowaniem przez nich zakazów, różnych ograniczeń, żądaniem określonego typu zachowań. Rodzice ci wydają swoje polecenia i wymagają bezwzględnego posłuszeństwa. Argumentując je w sposób: "rodzice wiedzą najlepiej", "to dla dobra dziecka".

zwyciężonych - ten rodzaj rodziców stara się zapewnić swoim dzieciom nieco więcej swobody, co wynika z faktu, iż uważają się oni za przeciwników metod autorytatywnych. W sytuacji zaistniałych konfliktów, wygrywa tutaj dziecko. Zdaniem rodziców nie spełnianie oczekiwań ich podopiecznych może być dla nich po prostu szkodliwe.

grupa chwiejnych- grupę tę stanowią rodzice w pewien sposób niepewni i rozdarci, charakteryzuje ich to, iż częściowo akceptują oni zachowania swoich dzieci. Przejawia się na przemian uleganiem i surowością, twardością i łagodnością, ograniczaniem i cierpliwością, zwyciężaniem i uleganiem.

Najczęstszy problem rodziców według autora jest nie umiejętność słuchania swoich dzieci. Przejawiają przeważnie następujące zachowania:

wygłaszają kazania

wydają polecenia

ostrzegają

moralizują i wymyślają dziecku

udzielają rad

krytykują i stawiają diagnozy

tłumaczą i pocieszają

wypytują lub kierują rozmowę na inne tory

Wymienione zachowania utrudniają rozwiązywanie problemów oraz nawiązanie właściwych relacji, blokują "wgląd w przeżywanie" dziecka, czego efektem jest stan rzeczy, w którym dzieci przestają rozmawiać ze swoimi rodzicami. W sytuacjach pełnych emocji, dzieci nie chcą przyjmować logicznych argumentów ze strony rodziców. Akceptację taką można okazywać dziecku przez zachęcanie je do mówienia i wyrażania własnych uczuć co, umożliwia dokonywanie konstruktywnych zmian.

Brak akceptacji, ściśle wiąże się z następującymi dwoma zasadami:

zasada niekonsekwencji - rodzice są tylko ludźmi, podlegającymi zmianom nastrojów i innym emocjom. Nie zawsze będą doznawać identycznych uczuć wobec dzieci. Zasada ta pozwala pozbyć się rodzicom poczucia winy.

zasada posiadania problemu - rodzice bardzo często chcą rozwiązywać problemy za swoje dzieci, zamiast dążyć do zmotywowania ich oraz podjęcia przez nich samodzielnych działań, zmierzających do rozwiązania trudnej sytuacji. Rodzice często zdają się zapominać, że ich dziecko będzie stawać w życiu przed różnymi problemami wymagającymi podjęcia decyzji. Rodzicom akceptującym zasadę nie przejmowania problemów dzieci dużo łatwiej jest wspierać własne pociechy w podejmowanych wysiłkach i dążeniach do samodzielnego rozwiązywania problemów.

Co jest ważne?

Słuchanie bierne ośmiela dziecko oraz pozwala wszystko powiedzieć. Samo jednak milczenie nie zawsze przekonuje dziecko o tym, że go uważnie słuchamy, dlatego też powinno się używać pewnych bezsłownych sygnałów w przerwach wypowiedzi, jak np. marszczenie czoła, uśmiech czy też inne ruchy ciałem, jak również udzielać wypowiedzi słownych, takich jak: "hm...", "och", "rozumiem". 

Równie ważne w rozmowach z dziećmi są tak zwane otwieracze drzwi, a więc wypowiedzi, umożliwiające dziecku większe otworzenie się, powodujące zachęcenie go do dalszej wypowiedzi. 

"hm...hm..."

"aha"

"serio?!"

"interesujące"

"opowiedz mi o tym!"

"chciałbym coś o tym usłyszeć"

"chciałbyś o tym pomówić?"

"interesował by mnie twój punkt widzenia"

"porozmawiajmy sobie o tym"

"to brzmi jak byś mi miał o tym coś do powiedzenia"

"opowiedz mi całą historię"

"to wydaje się być dla ciebie czymś bardzo ważnym"

Czynne słuchanie jest kolejnym sposobem wyrażania akceptacji, polegające na tym, iż odbiorca stara się zrozumieć, co może w danej chwili czuć nadawca lub co stara się powiedzieć przez swoją wypowiedź. Pozwala na ustalenie problemu i poszukanie sposobu rozwiązania.

Przykładem aktywnego słuchania może być następująca sytuacja:

Dziecko: Nigdy nie nauczę się na tą klasówkę z biologii! To jest dla mnie za trudne!

Matka: Sądzisz że to jest naprawdę trudne? I nie dasz rady go rozwiązać?

Dziecko: Tak, sądzę że się tego nie nauczę.

Dzieci są zazwyczaj bardzo podejrzliwe i rodzice mogą się spotkać ze sprzeciwem z ich strony. T. Gordon podaje sześć kroków, według których można wprowadzić metodę bez porażek dla swojej rodziny:

krok 1 → jest to podstawowy krok, w którym rodzice muszą zdobyć uwagę dziecka a następnie zachęcić go do wspólnego rozwiązywania problemu

krok 2 →  na tym etapie, rodzice wspólnie z dziećmi, starają się odnaleźć jak największą liczbę rozwiązań

krok 3 → krytyczna ocena kolejnych propozycji rozwiązania, pozostając na końcu przy jednej lub dwóch, które wszystkim odpowiadają

krok 4 → zdecydowanie się na najlepsze rozwiązanie

krok 5 → dokładnie opracować wszystkie szczegóły dotycząca realizacji powziętej decyzji

krok 6 → późniejsza ocena krytyczna dlatego też należy je poddać takiej modyfikacji, by obie strony były zadowolone

Aktywne słuchanie pomaga samym rodzicom, którzy dzięki niemu mają możliwość zrozumienia przeżyć i pragnień swoich dzieci. Pragnienia dzieci nie mogą być ważniejsze od tego, co czują i czego pragną ich rodzice.

Wychowanie bez porażek można stosować zarówno wobec starszych, jak i wobec małych dzieci, ważnym jednak jest, by zacząć je wprowadzać w jak najwcześniejszym okresie życia dziecka, ponieważ im wcześniej się zacznie, tym prędzej dziecko będzie wiedziało, jak wchodzić w relacje z innymi osobami w sposób naprawdę demokratyczny, uznając cudze potrzeby podczas gdy i jego własne są respektowane. Polecam lekturę :) 

Bibliografia:

Gordon T.,  "Wychowanie bez porażek"